Międzynarodowy Dzień Teatru – 27 marca

Dzień Teatru ustanowiono w czerwcu 1961 roku podczas 9. światowego kongresu Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (International Theatre Institute – ITI) w Helsinkach (działającego pod auspicjami UNESCO). Jego ustanowienie zaproponował Arvi Kivimaa, prezydent Fińskiego Instytutu ITI. Dzień obchodów ustalono na 27 marca, w rocznicę otwarcia Teatru Narodów  w Paryżu. Od tego czasu Dzień Teatru jest obchodzony corocznie przez ponad sto narodowych ośrodków ITI na całym świecie.

Obchody w Polsce

W latach 1973-2001 święto (jako Dzień Teatru) miało charakter zorganizowanych obchodów uregulowanych centralni . Obchody w roku 1973 zorganizowano 27 maja, w latach kolejnych święto obchodzono 27 marca.

Od 1983 z okazji tego święta Zarząd oraz Sekcja Krytyków Teatralnych Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego przyznaje rokrocznie Nagrodę Sekcji Krytyków Teatralnych PO ITI. Jej laureatami są między innymi Tadeusz KantorJózef SzajnaKrystian Lupa i Krzysztof Warlikowski, który w 2015 roku był autorem orędzia z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru.49. obchody w 2010 odbyły się pod hasłem „Teatr źródłem rozrywki i natchnienia”

Do obchodów Międzynarodowego Dnia Teatru włączyły się m.in.

Najbardziej znani reżyserzy teatralni

Kazimierz Dejmek

Reżyser, aktor, dyrektor teatrów, zmarł w 1996 roku. Twórca wybitny, bowiem posiadał własną koncepcję artystyczną działalności teatralnej. Ma w swoim dorobku wiele wybitnych przedstawień, niemniej najgłośniejsze, bo historyczne, wydają się Dziady z 1967/68 roku. Zdjęcie z tego spektaklu ze sceny zapoczątkowało wydarzenia marcowe 1968 – protest studentów UW. Inscenizacja zaiste mogła nie podobać się cenzurze: posiadała antyrosyjską, wymierzoną przeciw reżimowi wymowę. Wśród wielu wystawień dramatu narodowego to, Dejmka, pozostanie chyba najbardziej historyczne.

Inne spektakle twórcy:

Noc listopadowa (1956)
Akropolis 1959
Ciemności kryją ziemię 1957
Operetka 1975
Wielki Fryderyk 1977

Tadeusz Kantor

Ten człowiek teatru zyskał sławę światową. Był twórcą pierwszego polskiego happeningu, teatru narracji plastycznej. Był artystą awangardowym, posługującym się groteską, obrazem, był wyznawcą teatru autonomicznego. Kanotr zaprezentował światu niezwykłe pomysły.

Jedną ze scen Teatru „i” umieścił na lodowcu w Alpach. Rozgrywała się na szczątkach szafy zrzuconej z wysokości 1500 metrów – widzami stali się zdumieni zjawiskiem narciarze. W innej scenie, będącej swoistą wersją W małym dworku Witkacego, hippisi rozebrali się do naga, w scenerię kasyna wrzucono sterty siana, po czym wpuszczono kury. Po chwili wszyscy – aktorzy i widzowie zaczęli owe kury łapać… Nie były to jednakże pomysły nastawione tylko na wzbudzenie sensacji, zadziwienia odbiorcy czy też wymyślenia czegoś nowego. Dokonania Kantora – wobec dzieł mistrzów takich jak Witkacy – czy też, we własnych scenariuszach mają głębszy sens. Kantor twierdził:

  • „Teatrem autonomicznym nazywam teatr nie będący aparatem reprodukowania czy tzw. scenicznego interpretowania literatury, lecz posiadający swą niezależną rzeczywistość”
  • „Dla mnie tekst literacki jest niesłychanie ważny. (…) To jest partner. To jest właściwie tak: my nie gramy Witkiewicza, my gramy z Witkiewiczem”.

Witkiewicz

– twórca „czystej formy” byłby prawdopodobnie zachwycony faktem, że aktorzy nie odgrywają”, lecz mówią swoje kwestie, komentując je i dyskutując z innym. Również faktem, że reżyser wciąż jest na scenie, dyryguje aktorami i publicznością jakby to była dziwna próba – bo przecież Witkacy chciał czystej Formy zupełnie nie związanej z realiami, jak ognia unikającej iluzjonizmu. Ale w treści także Kantor sięgnął po tematy najwyższej rangi. Refleksja o śmierci, o ludzkim istnieniu, o kondycji człowieka to temat nie nowy. Nikt jednak – ani artyści baroku ani Beckett nie ujmowali go jako umarłej klasy staruszków – uczniów, wyciągających w górę ręce. Nic tylko im nie odpowie – nikt nie pozwoli nawet zadać im tych najistotniejszych pytań. Trzymać będą tylko manekiny – symbole umarłego dzieciństwa, a Śmierć otrzyma tym razem postać… szkolnej sprzątaczki.

Jerzy Grotowski

Reżyser, teoretyk teatru, należy do największych polskich nowatorów teatralnych, znany jest również za granicą. Był wyznawcą koncepcji Konstantego Stanisławskiego, kierował słynnym Teatr 13 Rzędów w Opolu, potem, we Wrocławiu – Teatrem 13 Rzędów. Jest twórcą terminu „teatr ubogi” (i tekstu programowego „Ku teatrowi ubogiemu”, a postuluje w nim odrzucenie „bogactwa” teatralnego w rozumieniu scenografii, kostiumów, świateł, typowo aktorskich zachowań, gwiazdorstwa – dla idei pełnej realizacji sztuki, kontaktu widz – aktor, prawdziwego tworzenia roli na nowo za każdym razem. Grotowski przełamuje szereg teatralnych przyzwyczajeń – nawet podział terytorialny na scenę i widownię kwestionuje. W latach osiemdziesiątych wyjechał za granicę, zamieszkał we Włoszech a w 1992 r. otrzymał tytuł doctora honoriscausa uniwersytetu Wrocławskiego.

Konrad Swinarski

Słynny polski reżyser, jego spektakle zawsze wywoływały żywą reakcję i dyskusję, bo – nigdy nie były przeciętne. Do historii teatru przeszły Dziady, które wyreżyserował w 1973 roku. Reżyser wykreował wielki obrzęd, w którym udział bierze również publiczność, ukazał niejednoznaczność podziałów i ocen, wystąpił przeciw romantycznym mitom, jak choćby idealizacji ludu. Swinarski często reżyserował dzieła romantyczne lub neoromantyczne: Nie-Boską komedię, Fantazego, Wyzwolenie. Tak jak na Grotowskiego wpłynęły teorie Stanisławskiego, tak Konrad Swinarski znajdował pod wpływem twórczości. Bertolda Brechta, którego zresztą był uczniem. Zginął w roku 1975, w katastrofie lotniczej nad Damaszkiem.

Teatr Telewizji – instytucja działająca w Telewizji Polskiej, która zajmuje się produkcją i emisją telewizyjnych przedstawień teatralnych.

Teatr Telewizji do lipca 2013 posiadał samodzielną redakcję działającą na wzór normalnego repertuarowego teatru, dawniej również dyrektora dysponującego samodzielnym budżetem, kierowników literackich, budował linię repertuarową, wybierał teksty warte inscenizowania, wynajmował aktorów, prowadził próby, projektował oraz budował scenografię i dawał na antenie premierę.

Spektakle Teatru Telewizji emitowane są na antenie TVP1 i TVP Kultura. Teatr posiada dwie sceny – normalną i Scenę Świata, na której spektakle pojawiają się kilka/kilkanaście razy do roku, część z nich jest realizowana na żywo ze studiów TVP w Warszawie.

Pierwszy spektakl, Okno w lesie, w reżyserii Józefa Słotwińskiego, został wyemitowany 6 listopada 1953 ze studia telewizyjnego przy ulicy Ratuszowej w Warszawie. W ciągu pięćdziesięciu lat swojej działalności Teatr Telewizji wyprodukował ponad 4 tysiące spektakli.

Lista najlepszych przedstawień Teatru TV

Poniżej lista stu najlepszych w historii Teatru Telewizji przedstawień teatralnych, wytypowanych w sierpniu 1999 przez Akademię Teatru Telewizji.

Autor oryginalnego tekstu Tytuł Reżyser Rok produkcji
Peter Shaffer Amadeus cz. I i II Maciej Wojtyszko 1993
Sławomir Mrożek Ambasador Erwin Axer 1997
Janusz Głowacki Antygona w Nowym Jorku Kazimierz Kutz 1994
Jean Giraudoux Apollo z Bellac Adam Hanuszkiewicz 1958 (1961)
Joseph Kesselring Arszenik i stare koronki Maciej Englert 1975
Bruno Jasieński Bal manekinów Janusz Warmiński 1979
Max Frisch Biedermann i podpalacze Erwin Axer 1964
Fiodor Dostojewski Bracia Karamazow Jerzy Krasowski 1969
Stanisław Grochowiak Chłopcy Tadeusz Jaworski 1966
Edmond Rostand Cyrano de Bergerac Krzysztof Zaleski 1981
Arthur Miller Czarownice z Salem Zygmunt Hübner 1978
Aleksander Fredro Damy i huzary Olga Lipińska 1973
Tadeusz Różewicz Do piachu… Kazimierz Kutz 1990
Molier Don Juan Leszek Wosiewicz 1995
Adam Mickiewicz Dziady cz.I i II Konrad Swinarski 1983
Adam Mickiewicz Dziady cz.I i II Jan Englert 1997
Tadeusz Kantor Dziś są moje urodziny Tadeusz Kantor 1992
Ferdynand Bruckner Elżbieta Królowa Anglii Laco Adamík 1984
Sławomir Mrożek Emigranci Kazimierz Kutz 1995
August Strindberg Eryk XIV Jerzy Gruza 1979
Witold Gombrowicz Ferdydurke Maciej Wojtyszko 1985
Ronald Harwood Garderobiany Maciej Wojtyszko 1991
William Shakespeare Hamlet (IV) Andrzej Wajda 1992
Henrik Ibsen Hedda Gabler Jan Świderski 1974
Gabriela Zapolska Ich czworo Tomasz Zygadło 1977
Johann Wolfgang von Goethe Ifigenia w Taurydzie Erwin Axer 1965
Jan Drda Igraszki z diabłem Tadeusz Lis 1979
Thomas Bernhard Immanuel Kant Krystian Lupa 1997
Witold Gombrowicz Iwona, księżniczka Burgunda Zygmunt Hübner 1987
Tankred Dorst Ja, Feuerbach Tadeusz Łomnicki 1990
Thomas Bernhard Kalkwerk Krystian Lupa 1998
Bertolt Brecht Kariera Artura Ui Jerzy Gruza 1973
Tadeusz Różewicz Kartoteka Konrad Swinarski 1967
Tadeusz Różewicz Kartoteka Krzysztof Kieślowski 1979
Tadeusz Różewicz Kartoteka rozrzucona Kazimierz Kutz 1998
Heinrich von Kleist Kasia z Heilbronnu Jerzy Jarocki 1995
Raymond Chandler Kłopoty to moja specjalność Marek Piwowski 1978
Paul Barz Kolacja na cztery ręce Kazimierz Kutz 1990
Juliusz Słowacki Kordian cz.I Jan Englert 1994
Juliusz Słowacki Kordian, cz.II Jan Englert 1994
Sławomir Mrożek Krawiec Michał Kwieciński 1997
Juliusz Słowacki Ksiądz Marek Krzysztof Nazar 1997
Stanisław Grochowiak Lęki poranne Tomasz Zygadło 1978
Alfred de Musset Lorenzaccio Laco AdamíkAgnieszka Holland 1978
Aleksandr Gelman Ławeczka Maciej Wojtyszko 1987
Bertolt BrechtKurt Weill Mahagonny Krzysztof Zaleski 1985
Stanisław Ignacy Witkiewicz Matka Jerzy Jarocki 1976
Bertolt Brecht Matka Courage Lidia Zamkow 1974
Juliusz Słowacki Mazepa Gustaw Holoubek 1969
Aleksander Fredro Mąż i żona Bohdan Korzeniewski 1973
Molier Mieszczanin szlachcicem Jerzy Gruza 1969
Sławomir Mrożek Miłość na Krymie Erwin Axer 1998
Zdzisław Skowroński Mistrz Jerzy Antczak 1972
Michaił Bułhakow Molier, czyli zmowa świętoszków Maciej Wojtyszko 1981
Gabriela Zapolska Moralność pani Dulskiej Tomasz Zygadło 1992
Zygmunt Krasiński Nie-Boska komedia Zygmunt Hübner 1982
Tadeusz Kantor Niech sczezną artyści Tadeusz Kantor 1988
Karol Hubert Rostworowski Niespodzianka Jan Świderski 1978
Tadeusz Kantor Nigdy tu już nie powrócę Tadeusz Kantor 1990
Stanisław Wyspiański Noc listopadowa Andrzej Wajda 1978
August Strindberg Ojciec Jan Maciejowski 1991
Jędrzej Kitowicz Opis obyczajów, czyli jak zwyczajnie… Mikołaj Grabowski 1990
Christopher Hampton Opowieści Hollywoodu Kazimierz Kutz 1986
Samuel Beckett Ostatnia taśma Antoni Libera 1989
William Shakespeare Otello Andrzej Chrzanowski 1981
Nikołaj Gogol Ożenek Ewa Bonacka 1976
Adam Mickiewicz Pan Tadeusz Adam Hanuszkiewicz 1970
Jan Potocki Parady Krzysztof Zaleski 1978
Anton Czechow Płatonow Andrzej Domalik 1992
Sławomir Mrożek Portret Kazimierz Dejmek 1990
William Shakespeare Poskromienie złośnicy Zygmunt Hübner 1971
Franz Kafka Proces Laco AdamíkAgnieszka Holland 1980
George Bernard Shaw Profesja pani Warren Aleksander Bardini 1971
Ivo Brešan Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna Olga Lipińska 1985
Tadeusz Różewicz Pułapka Stanisław Różewicz 1990
Nikołaj Gogol Rewizor Jerzy Gruza 1977
William Shakespeare Ryszard III Feliks Falk 1989
Nikołaj Erdman Samobójca Kazimierz Kutz 1989
Juliusz Słowacki Sen srebrny Salomei Krzysztof Nazar 1994
Joseph Conrad Spiskowcy Zygmunt Hübner 1987
Gaston Salvatore Stalin Kazimierz Kutz 1992
György Spiró Szalbierz Tomasz Wiszniewski 1990
Tennessee Williams Szklana menażeria Jerzy Antczak 1963
Witold Gombrowicz Ślub Jerzy Jarocki 1992
Aleksander Fredro Śluby panieńskie Andrzej Łapicki 1986
Arthur Miller Śmierć komiwojażera Kazimierz Karabasz 1980
Molier Świętoszek Zygmunt Hübner 1971
Witold Gombrowicz Trans-Atlantyk Mikołaj Grabowski 1991
Ugo Betti Trąd w pałacu sprawiedliwości Gustaw Holoubek 1970
Anton Czechow Trzy opowiadania Georgij Towstonogow 1966
Anton Czechow Trzy siostry Aleksander Bardini 1974
Stanisław Ignacy Witkiewicz W małym dworku Zygmunt Hübner 1970
Stanisław Wyspiański Warszawianka Andrzej Łapicki 1978
Adolf Nowaczyński Wielki Fryderyk Józef Gruda 1981
Tadeusz Kantor Wielopole, Wielopole Tadeusz Kantor 1984
Friedrich Dürrenmatt Wizyta starszej pani Jerzy Gruza 1971
Anton Czechow Wujaszek Wania Aleksander Bardini 1980
Stanisław Wyspiański Wyzwolenie Konrad Swinarski 1980
Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara Andrzej Wajda 1987
Aleksander Fredro Zemsta Jan Świderski 1972
Pedro Calderón de la Barca Życie jest snem Jerzy Jarocki 1987

 

Skip to content